پوشش سر در هر دوره ای بیانگر مراتب و جایگاه اجتماعی طبقات و اشخاص است. استفاده زنان از سرپوش نیز بر همین مبنا در ادوار گوناگون دچار دگرگونی گشته و دارای تنوع چشمگیر بوده است.
این پژوهش با شناسایی ویژگیهای پوشش زنان و سرپوشهای هر دوره، تغییرات سرپوش از دوره صفویه تا امروز مورد بررسی قرارگرفته میدهد. مطالعهی عوامل موثر بر تغییرات سرپوشها و رابطهی بین تحولات اجتماعی و تغییرات نوع پوشاک و سرپوش زنان به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. اطلاعات تحقیق به شیوه ی کتابخانهای گردآوری شده و مصاحبههایی نیز با برخی فعالان طراحی و تولید سرپوش انجام شده است. با توجه به نتایج بهدست آمده می توان روند تغییرات سرپوش زنان در دوره های مختلف را با عواملی مانند موقعیت تاریخی، فرهنگی، دین و مذهب، وضعیت اقتصادی، سیاسی پوشش هر دوره مشخص کرد، زیرا تغییرات این نوع پوشش تابع تحولات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی بوده است. تغییرات نقوش پوشاک در مدت مورد بررسی تابع تغییر و تحولات لباس و پوشش ها است که خود ناشی از تحولات و مبادلات فرهنگیاند. تنوع و گوناگونی سرپوشهای زنان در دوره های مورد بررسی، علاوه بر تاثیرپذیری از تحولات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی، از جایگاه اجتماعی زنان و طبقه اجتماعی آنان و در سالهای متاخر، شغل و مسئولیت اجتماعی آنان نیز تاثیر پذیرفته است.
نقوش و تزیینات در سرپوش¬های دورههای صفوی، افشاری، زندی و قاجاری با توجه به کل متن پارچه¬ها و وجود عناصر هماهنگ با این نقوش تحت تاثیر نماد، اسطوره و نقشمایههای رایج مربوط به هر دوره است، اما از دوران پهلوی به بعد، مدگرایی ناشی از الگوهای غیر ایرانی نیز بر این نوع تحولات سایه افکنده است.
استفاده از نقوش و تزیینات به جا مانده از تمدن ایرانی-اسلامی ضمن پیوند بیشتر فرهنگ و هنر ایرانی با زندگی امروزی مردم میتواند به طرح روسری ها بهعنوان بخش مهمی از پوشش معاصر، هویت و ارزشی فرهنگی ببخشد.
واژگان کلیدی: لباس و پوشش ایرانی، طراحی مد و لباس، سرپوش زنان، مد و پوشاک، دوره صفویه.
